آشنایی با گنبد قابوس و تاریخچه آن
گرگان یکی از شهرهای شمالی کشور است که سالانه از گردشگران زیادی میزبانی کرده و نه‌تنها طبیعت‌‌گردان، بلکه بسیاری از تاریخ‌دوستان نیز از این شهر دیدن می‌کنند. یکی از دیدنی های گرگان که به هیچ عنوان نباید آن را از دست بدهید، گنبد قابوس است. این گنبد از بناهای تاریخی و مهم گرگان بوده و پیشینه‌ای بسیار غنی دارد؛ با توجه به این موضوع، تصمیم گرفتیم تا در ادامه این مطلب، به معرفی و بررسی این سازه بپردازیم.
معماری گنبد قابوس
شاید هنگامی که گنبد قابوس را در عکس‌ها مشاهده کنید، متوجه عظمت آن نشوید؛ اما باید بگوییم که این برج ارتفاعی ۷۲ متری داشته و ساخت این بنا حتی با تکنولوژی‌های امروزی نیز بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود. گنبد قابوس بزرگ‌ترین سازه آجری است که تاکنون توسط بشر ساخته شده و تمام اجزای آن، از آجر و ملات ساروج تشکیل شده‌اند.
تحقیقات نشان می‌دهند که برای ساخت این بنا، هیچ‌گونه داربست چوبی مورد استفاده قرار نگرفته است و کارگران برای این که به نقاط مرتفع دسترسی پیدا کنند، از یک مارپیچ خاکی بالا می‌رفته‌اند. ساخت این مارپیچ، به‌وسیله فشرده کردن خاک صورت گرفته است و پس از تکمیل کار، تخریب شده و خاک‌هایی که در ساخت آن مورد استفاده قرار گرفته‌اند، در اطراف سازه پخش شده‌اند.
یکی دیگر از عجایبی که در مورد گنبد قابوس وجود دارد، یک‌دست بودن و کیفیت بالای آجرهای این بنا است. تمامی این آجرها با حداکثر دقت ممکن ساخته شده‌اند و حتی با گذشت سالیان زیاد، نمی‌توان نقصی در آن‌ها پیدا کرد.
اگر کمی ریزبینانه‌تر به گنبد قابوس نگاه کنید، متوجه خواهید شد که این بنا از چهار بخش اصلی تشکیل شده است. اولین بخش پای‌بست نام دارد که ارتفاع آن به ۱۵ متر می‌رسد. دومین بخش، بدنه است که ۲۷ متر ارتفاع داشته و به‌صورت گرد ساخته شده است. دورتادور بدنه، تعداد ۱۰ پره مثلثی شکل قرار دارند و هنگامی که از نمای بالا به این برج نگاه کنید، ستاره‌ای ۱۰ پر را مشاهده خواهید کرد. سومین قسمت، گنبد ۱۸ متری این سازه بوده و چهارمین قسمت نیز نورگیری است که روی این گنبد قرار دارد.
تاریخچه گنبد قابوس
نه تنها گنبد قابوس، بلکه تمامی دیدنی های گرگان از تاریخی غنی برخوردار هستند. گنبد قابوس در زمان پادشاهی قابوس بن وشمگیر و بین سال‌های ۳۷۵ تا ۴۰۲ هجری قمری ساخته شده است؛ قابوس بن وشمگیر، یکی از پادشاهان سلسله آل‌زیار بود که در سال ۳۶۶، پس از برادر خود به جایگاه سلطنت دست یافت.
در آن زمان و قبل از ایجاد شهر گرگان، شهری باستانی به نام جرجان در این منطقه قرار داشته و در واقع، گنبد قابوس نیز در این شهر بنا شده است؛ اما پس از حمله مغول‌ها به ایران، شهر جرجان کاملا از بین رفته و تنها بازمانده آن، گنبد قابوس است. البته مقداری از ویرانه‌های این شهر حدود سه کیلومتری گنبد قابوس وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید.
علاوه بر این، در زمان حمله روسیه به ایران، بخش‌هایی از این برج به‌وسیله توپ‌های ارتش این کشور مورد اصابت قرار گرفتند که بعدها بازسازی شدند. سربازان ارتش روسیه حفره‌هایی را نیز برای پیدا کردن گنج اطراف این برج احداث کردند که بعدها، این حفره‌ها نیز پر شدند و پی‌ریزی این سازه مجددا مستحکم شد.
خوشبختانه مرمت‌های متوالی این بنا، سبب شده‌اند تا سازه بتواند پس از گذشت ۱۰۰۰ سال، باز هم پابرجا بماند و گردشگران از این اثر تاریخی بی‌نظیر دیدن کنند.
کتیبه‌های گنبد قابوس
یکی از موارد جالبی که با آن مواجه خواهید شد، کتیبه‌هایی هستند که روی دیواره گنبد قابوس قرار دارند. این کتیبه‌ها برخلاف اکثر کتیبه‌هایی که تاکنون مشاهده کرده‌اید، از جنس سنگ نبوده و مانند باقی بخش‌های این سازه، از آجر ساخته شده‌اند. برای نوشتن آن‌ها از خط کوفی استفاده شده است و محتوای این کتیبه‌ها، مرتبط با شجره‌نامه قابوس بن وشمگیر و سال ساخت گنبد قابوس هستند.
علت ساخت گنبد قابوس
طبق اطلاعات کتیبه‌ها، قابوس بن وشمگیر در سال‌های ۳۷۵ و ۳۷۷ هجری قمری، دستور ساخت این برج را صادر کرده است. با این که هیچ اطلاعاتی در رابطه با قصد وی وجود ندارد، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که کاربرد اصلی این برج، به‌عنوان یک آرامگاه بوده و در ابتدا جسد قابوس بن وشمیگیر در تابوتی شیشه‌ای قرار داشته و از سقف آویزان بوده است.
یکی دیگر از کاربردهایی که برای این سازه مطرح می‌شود، استفاده از آن به عنوان رصدخانه است. طبق یک‌سری از منابع تاریخی، قابوس بن وشمگیر علاقه بسیاری به علم و دانش داشته و یکی از ریاضی‌دانان و منجمان معروف آن زمان، یعنی کوشیار گیلانی، در دربار وی مشغول به کار بوده است؛ همین امر سبب می‌شود که این برج به دستور قابوس بن وشمگیر و با طراحی کوشیار گیلانی، برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی و رصد آسمان ساخته شود.
در کنار تمامی کاربردهایی که برای این سازه مطرح می‌شوند، تنها کاربردی که تمامی کارشناسان بر سر آن توافق دارند، استفاده از این برج برای نشان دادن عظمت و شکوه پادشاهی است. به‌طور کلی در تمامی ادوار تاریخ، پادشاهان با ساختن سازه‌هایی عظیم، سعی داشته‌اند تا قدرت و عظمت خود را نشان داده و اثری به‌جا بگذارند که تا سالیان بعد نیز نام آن‌ها را جاودانه نگه دارد.
نحوه تهیه بلیط و سفر به گرگان
امروزه شرکت‌ها و آژانس‌های مسافرتی زیادی در زمینه فروش بلیط فعالیت کرده و اگر قصد سفر به گرگان را دارید، می‌توانید از طریق هر کدام از آن‌ها، بلیط خود را تهیه کنید؛ اما پیشنهاد می‌کنیم تا اگر می‌خواهید سفری مطمئن و امن را پیش‌رو داشته باشید، بلیط خود را فقط از فلای‌تودی تهیه کنید.
فلای‌تودی بزرگ‌ترین آژانس مسافرتی ایران بوده و همواره خدمات متنوعی را به کاربران خود ارائه داده است. با مراجعه به وب‌سایت این مجموعه، نه‌تنها می‌توانید نسبت به خرید بلیط قطار و هواپیما اقدام کنید، بلکه قابلیت‌های دیگری همچون رزرو هتل های گرگان و شرکت در تورهای مختلف نیز فراهم شده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم تا اگر قصد دارید از تمامی دیدنی های گرگان بازدید کنید، حتما در یکی از تورهای این شهر شرکت کرده و سفری به‌یادماندنی را برای خود رقم بزنید.