احتمال افزایش قیمت بنزین چقدر خطرناک است؟

بنزین و قیمت آن از موضوعات اصلی صنعت خبر در ایران در سه دهه گذشته بوده است. منطقی سازی سوخت، افزایش قیمت بنزین و حتی سه برابر شدن آن از جمله تجربیات شهروندان ایرانی در حوزه بنزین بود. این روزها صحبت از افزایش مجدد قیمت بنزین در جامعه به گوش می رسد و آن طور که مدیرعامل سابق شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی برآورد کرده بود، قیمت بنزین می تواند به بیش از 10 هزار تومان هم برسد.

طرح سهمیه بندی سوخت پس از چندین سال تعلیق بار دیگر در پاییز 2018 اجرایی شد. بازگشت این طرح با افزایش قیمت بنزین همراه بود. بنابراین سهم بنزین 1500 تومان و بنزین آزاد 3000 تومان است. دلیل این تصمیم که در آن زمان اعتراضاتی را در کشور برانگیخت، روشن بود. به دلیل بازگشت تحریم های اقتصادی، واردات بنزین مرغوب از سایر بازارها با مشکل مواجه شد و البته دولت نیز به درآمد بیشتری از قیمت سوخت نیاز داشت.

صحبت از افزایش قیمت بنزین از زمانی که بودجه 1401 دوباره در رسانه ها مطرح شد. اما دولت و مجلس بارها چنین تصمیمی را تکذیب می کنند. تکذیب علیرغم صحبت های فراوان در رسانه ها و اجرای طرح های آزمایشی توزیع بنزین دارای تناقضاتی است. در دور نهایی این تصمیمات، کارت سوخت جایگاه ها به میزان قابل توجهی جمع آوری شد و مشاهدات میدانی حاکی از آن است که اکنون هر جایگاه دارای تعداد محدودی کارت است. بنابراین مردم معمولاً برای استفاده از بنزین مجبورند از کارت سوخت شخصی خود استفاده کنند. توزیع کارت های سوخت جدید نیز مدت ها با تاخیر مواجه شده و ورود این کارت ها به متقاضیان با تاخیر مواجه شده است که با توجه به شرایط جدید به چالشی بزرگ تبدیل شده است.

آیا باید منتظر افزایش قیمت بنزین باشیم؟

به نظر می رسد شرکت پخش فرآورده های نفتی از تابستان سال گذشته با کمبود بنزین مواجه بوده است. زیرا به نظر می رسد مصرف بنزین بیشتر از تولید آن بوده است. راه حل ساده و آسان در چنین مواردی کاهش تقاضا با افزایش قیمت سوخت است. به گفته حسین اگیان، مدیر سابق تامین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، ممکن است دولت قیمت بنزین را تا 5 هزار تومان افزایش دهد. این تجارت بخشی از درآمد دولت را در این زمینه تامین خواهد کرد. به گفته وی، با توجه به تورم بالا، امکان افزایش قیمت بنزین تا 10 هزار تومان یا بیشتر وجود دارد تا درآمد دولت برای مدت طولانی تری بدون وقفه پس انداز شود.

نکته اینجاست که تجربه نشان داده افزایش قیمت سوخت تاثیر چندانی در مصرف آن ندارد. با وجود افزایش قیمت بنزین از ابتدای دهه 1380 تاکنون، مصرف سوخت روز به روز در حال افزایش است. مصرف کنندگان بنزین افزایش قیمت بنزین را با افزایش قیمت سایر محصولات و خدمات جبران می کنند. بنابراین افزایش قیمت بنزین منجر به افزایش قیمت سایر کالاها و خدمات می شود و تاثیر چندانی بر میزان مصرف سوخت نخواهد داشت.

همچنین واضح است که راهکارهای دیگری مانند جایگزینی خودروهای فرسوده و واردات انبوه خودروهای هیبریدی همواره نادیده گرفته می شود. بنابراین معمولا آسان ترین راه یعنی افزایش قیمت بنزین در دستور کار قرار می گیرد. اگرچه زمان این تغییر قیمت مشخص نیست، اما به نظر می رسد امسال چندان دور نباشد. حال موضوع این است که نرخ جدید هر لیتر بنزین چگونه و چگونه محاسبه می شود و چه تاثیری بر تورم کلی کشور خواهد داشت.